Welke kleur heeft een botter zwaard

Tijdens het ontwerpen van de LEGO® stenen botter set vroeg ik me af welke kleur het zwaard moest hebben. De romp van het schip is bruin, dat was helder. Maar welke kleur hebben de zwaarden?

In eerste instantie koos Ik voor een wit zwaard, simpelweg omdat ik dat op een foto had gezien bij een botter. Na het ontwerpen maak ik altijd een proefbouw. Deze is om te zien of alles stevig en proportioneel is. Bij het tonen van deze proefbouw kreeg ik kritiek. Het helderwitte zwaard zou te veel afleiden van de rest van de botter. En aangezien het oog ook wat wil veranderen ik de zwaarden naar zwart, dat leidt een stuk minder af.

Tot nog toe had ik dit kleine detail eigenlijk nog niet onderzocht. De kleur van het zwaard heb ik de eerste keer van een foto afgeleid en de tweede keer vanuit esthetisch gevoel. En inderdaad als ik meer foto’s van botters opzoek zie ik ook zwaarden die bruin gelakt zijn. Helaas was het LEGO® onderdeel dat ik voor het zwaard gebruik niet beschikbaar in die kleur.

Zodra ik de botter ter inspectie toon aan een ander krijg ik weer kritiek op het zwaard. Het hoort niet zwart maar wit. Daar gaan we weer wat is het nu? Toch maar tijd om me hier even in te verdiepen.

Op het zeilersforum doen de wildste theorieën de ronde. De mooiste optie die ik toch even wil vermelden is dat: zwaarden voor de zichtbaarheid van de botter wit werden geschilderd. Een mogelijke verklaring. Maar wat de forumkrabbelaar daarvoor als reden heeft lijkt mij hoogstonwaarschijnlijk. De reden voor de witte zwaarden zou de zichtbaarheid in de nacht zijn zodat douane en scheepvaartinspectie de botters makkelijker kon vinden. Als kind van een vissersfamilie, die iedere zomer een weekje mee mocht met de kotter, betwijfel ik dit sterk. Ik voel de spanning nog aan boord zodra de Duitse Meerkatze aan de horizon verscheen en haar inspectie aankondigde. Inspectie hoorde erbij maar was toch altijd spannend. Voor het geval ik deze spanning volgens vissers verkeerd interpreteer: ik werd dan ook als kind opgedraaid dat het de ijsjesboot was en dat als ik maar braaf met hen meeging ik een sorbet kreeg. Hoe dan ook de inspectie verklaring lijkt mij klinkklare onzin van een Amsterdamse YUP.

Zelf begin ik te denken dat het zou kunnen dat iedere vissersgemeenschap hun eigen ontwerp had om elkaar aan te kunnen herkennen. In een periode voor AIS-scheepstracking en marifoon zou het maar wat handig kunnen zijn om je collega’s te herkennen. De diverse gekleurde zwaarden die ik op foto’s zie dit kunnen verklaren. Maar als ik naar botters van specifieke vissersdorpen zoek zie ik geen overeenkomsten binnen de gemeenschappen. Ook daar zitten te veel verschillen. Het lijkt op een willekeur waarin wit toch de boventoon voert. Bij sommige zwaarden van afgemeerde botters zie je dat ze afgedekt zijn, zou dat zijn om wit echt wit te houden? Zou kunnen. Maar waarom maak je iets wit dat bedoeld is om door het vieze Zuiderzee water te trekken. En was men echt zo ijdel?

Even verderop op het forum komt de verklaring die meer hout snijdt. De schepen werden vroeger van Nederlandse houtsoorten gemaakt. Het zwaard werd bijvoorbeeld van eikenhout gemaakt en dat is een gevoelige houtsoort. Temperatuurswisselingen doen het hout uitzetten, krimpen, scheuren en kromtrekken. Hoogst onhandig voor iets dat je helpt op koers te blijven. Daarom werden de zwaarden wit geverfd. Omdat wit het meeste licht en de meeste warmte weerkaatst. Op dezelfde manier als dat je op een zwarte auto een eitje kan bakken in de zomer, maar op een witte niet, hielp de witte verf het zwaard te beschermen tegen kromtrekken.

Het zwaard op de LEGO® stenen botter werd dus weer wit, zoals ik hem vanaf het begin al had, maar dit keer wist ik ook waarom. En jij nu ook. Blijft de vraag waarom er zoveel verschillende kleuren zwaarden zijn. Vaak komt dit uit esthetische overwegingen. Ook trekt het zwaard niet meer krom omdat het veel vaker van tropische houtsoorten is gemaakt die beter bestand zijn tegen temperatuurswisselingen.